Szkoła podstawowa – fotografii przyrody – cz.14
Fotografowanie przyrody
Klucze fotograficzne – co to takiego?
We wpisie nr 8, poświęconym tonalności zdjęcia, sugerowałem, że warto wykorzystać maksymalnie tonalność matrycy. Jednak czasem warto też zdecydowanie odejść od takiego zalecenia, i wykorzystać głównie lewą lub prawą stronę histogramu. Otrzymamy wtedy zdjęcia, które możemy określać umownie, że są zrobione w „niskim” albo „wysokim” kluczu. Podobnie jak w przypadku omawianej wcześniej tonalności zdjęć, również określenie „klucz” jest jakby zapożyczeniem z terminologii muzycznej jako odpowiedniki klucza wiolinowego i basowego. Określenie „klucz” przyjęliśmy za terminologią angielską: high key i low key. Mimo ich dość powszechnej akceptacji, lepsze byłoby mówienie (pisanie) o fotografii w wysokich lub niskich tonach; sprawa dotyczy przecież tonalności zdjęć.
Dwa omawiane fotograficzne klucze dotyczą dwóch zdecydowanie odmiennych warunków poziomu jasności zdjęcia. Zdjęcia w wysokim kluczu (o wysokiej tonalności) przedstawiają jasny temat na jasnym tle. Światła głównego tematu nie mogą być jednak wypalone (prześwietlone); i tu pomocny jest histogram. Określenie niski klucz odnosi się do zdjęć, na których mocno ciemny temat jest przedstawiony w ciemnym otoczeniu. Na zdjęciu o niskiej tonalności temat zdjęcia musi jednak zawierać całą zaplanowaną przez fotografa treść. Powstaje pytanie, jak mało światła wystarczy, żeby dobrze sfotografować ciemny temat? Tu znowu pomocny jest histogram. W obu przypadkach, tak w niskim jak i w wysokim kluczu, niezbędne jest zwykle skorygowanie propozycji światłomierza w aparacie. Pozwala na to funkcja kompensacji ekspozycji.
Podczas robienia zdjęć w wysokim kluczu należy wprowadzić korektę dodatnią, ponieważ światłomierz w aparacie dąży do niedoświetlenia takiej sceny. Unikniemy wtedy zmiany na zdjęciu bieli w szarość. Fotografując w niskim kluczu, również nie należy poddawać się „zaleceniom” światłomierza. Ekspozycję trzeba skorygować w kierunku ujemnym. Nowoczesne aparaty zapewniają korzystanie z automatycznego bracketingu ekspozycji. Należy tylko ustawić odpowiedni skok korekcji, czasem wystarcza 1/3 czy 1/2 EV, ale czasem trzeba ustawić znacznie więcej. Jedno naciśnięcie migawki daje zapis sekwencji trzech lub więcej zdjęć tej samej sceny o różnej jasności. Później wybierzemy zdjęcie naszym zdaniem najlepiej naświetlone. Najłatwiej jest fotografować w niskim lub wysokim kluczu tematy, które dobrze prezentują się w wersji czarno-białej oraz tematy monochromatyczne (o tym będzie oddzielny wpis).
Wysoki klucz (wysokie tony)
We wpisie nr 13, traktującym o fotografowaniu we mgle, pokazałem zdjęcie kilku czapli na stawach rybnych. Ale to zdjęcie jest również dobrą ilustracją fotografii w wysokiej tonacji, a ponadto można w nim zobaczyć, a może nawet „usłyszeć” uśpiona ciszę:
Tak, mgła sprzyja tworzeniu obrazów w wysokim kluczu, ale tematów o wysokich tonach można w przyrodzie znaleść znacznie więcej. Warto zwrócić uwagę na rośliny. Często białe kwiaty mają również wystarczajaco jasne kolorowe akcenty, tak jak ten prawoślaz:
Zmieniając tylko sposób kadrowania tego samego kwiatu uzyskałem maksimum wysokich tonów:
W przyrodzie występują nie tylko białe kwiaty, ale również białe zwierzęta; warto to wykorzystać. Biały pająk kwietnik w bieli kwiatu jaśminowca jest doskonałym tematem do fotografii w wysokiej tonacji:
Zdejmując w programie graficznym ślady koloru można uzyskać jeszcze wyższą tonację zdjęcia:
Niski klucz (niskie tony)
W ciemnym lesie wartko płynął strumień wody. Rozpuszczone w nim kwasy humusowe sprzyjały powstawaniu piany. Zapolowałem na ciekawy układ bąbelków, które na ciemnej wodzie zagrały jak gwiazdki.
Końcowy efekt uzyskałem przyciemniając zapisany na matrycy obrazek oraz zwiększając kontrast całego kadru:
Kolejne zdjęcie zrobiłem przypadkowo. Na skraju łąki wśród drzew umieściłem dziuplę dla dudków. Dudki pokażę jednak kiedy indziej. Udało mi się zrobić kilka zdjęć, kiedy do dziupli chciał się dostać szpak.
Cień dużych drzew dał mroczne tło, ale plama słonecznego światła, padająca na dziuplę pozwoliła na naświetlenie sylwetki ptaka:
Korzystne warunki do robienia zdjęć w niskiej tonacji mamy nocą. Czekałem w czatowni na wschód słońca, było bardzo mało światła, ale wystarczyło go do zrobienia konturowego zdjęcia kaczora krzyżówki:
W Bieszczadach miałem nocne zasiadki w czatowni nad Sanem. Zdjęcia robiłem jednak głównie rano i wieczorem. W górach po zachodzie słońca bardzo szybko robi się jednak ciemno; wtedy lepiej zająć się kolacją.
Tupot kopyt i chlupot wody sprawił, że rzuciłem się do aparatu wylewając (przy okazji) szklankę herbaty. W oddali stado żubrów przechodziło przez San na moją stronę. Udało mi się „ustrzelić” ostatnie dwa:
Czy takie zdjęcie powinno się podobać ogladającemu? Nie musi. Dla mnie to zdjęcie jest pamięciowym śladem przeżytych emocji. Do nocnych zdjęć wrócę jeszcze w jednym z późniejszych wpisów.
Podsumowanie
Jeżeli zdjęcie nie ma być dokumentem, a wykreowanym obrazem, nie wahajmy się korzystać z możliwości jakie dają programy graficzne.